22 apr Ecodesign-wetgeving: een gamechanger, als we het goed doen
Ecodesing-wetgeving
Een gamechanger, maar alleen als we het goed doen
Europa zet zich in voor een duurzaam productbeleid via de Ecodesign-wetgeving (ESPR – Ecodesign for Sustainable Products Regulation). Deze regels, opgesteld door de Europese Commissie, verplichten producenten om de milieueffecten van hun producten te beperken gedurende de hele levenscyclus. Dat betekent onder andere efficiënter gebruik van grondstoffen en energie. Ook repareerbaarheid speelt een grote rol: producten moeten zo worden ontworpen dat ze eenvoudig te herstellen zijn, met reserveonderdelen die vlot beschikbaar blijven.
De uitwerking van de Ecodesign-wetgeving (ESPR) is volop aan de gang. Zoals zo vaak ligt het succes in de uitvoering: de beslissingen die nu worden genomen, bepalen of deze regels echt impact hebben of verzanden in compromissen en uitstel.
Organisaties zoals ECOS, EEB, RREUSE en Right to Repair Europe, die lid zijn van het Ecodesign Forum, namen vorige maand deel aan de eerste vergadering. Dit forum, een expertengroep met vertegenwoordigers uit de industrie, wetenschap en milieuorganisaties, speelt een cruciale rol in de implementatie van de ESPR. Toch betreuren Repair&Share en de aanwezige milieuorganisaties dat industriële belangengroepen de overgrote meerderheid van de zetels innemen, terwijl milieu- en maatschappelijke organisaties ondervertegenwoordigd blijven. Dit verstoort de balans en vergroot het risico dat economische belangen zwaarder doorwegen dan ecologische noodzaak.
Wat staat op het spel?
Er zijn positieve signalen: de Europese Commissie erkent het belang van brede, sectorspecifieke duurzaamheidsvereisten, en de aanpak van onverkochte goederen krijgt vorm. Voor alle sectoren komt er een transparantieverplichting rond het vernietigen van onverkochte producten, en voor kleding en schoenen geldt zelfs een verbod. Een belangrijke stap in de goede richting!
Toch dreigt ESPR minder ambitieus te worden dan gehoopt. De lijst met prioritaire productgroepen in het eerste werkplan is kleiner dan verwacht – enkel textiel, meubels, banden, staal en aluminium worden als eerste aangepakt. Bovendien worden uitzonderingen voorgesteld op de transparantieverplichting voor onverkochte goederen, wat de effectiviteit ervan kan ondermijnen. Hier moet de druk worden opgevoerd om de regelgeving zo sterk mogelijk te maken.
Om de effectiviteit van de Ecodesign-wetgeving te waarborgen, is het essentieel dat:
- De regelgeving zo snel mogelijk uitgebreid wordt naar alle relevante productcategorieën, inclusief smartphones en tablets, met duidelijke en ambitieuze eisen voor repareerbaarheid en duurzaamheid.
- Toegang tot reparatie-informatie en reserveonderdelen wordt gegarandeerd voor alle herstellers, zowel professionele als onafhankelijke, evenals voor consumenten en initiatieven zoals Repair Cafés.
- Te brede uitzonderingen op het verbod op softwarepraktijken die reparaties verhinderen worden beperkt. Momenteel vormen die een te grote achterpoort om praktijken zoals de beperking van updates en 'part pairing' toch toe te passen.
- Consistente en voldoende lange termijnen voor de beschikbaarheid van onderdelen, diagnosesoftware en -tools worden vastgesteld, zodat apparaten gedurende hun gehele levensduur adequaat kunnen worden onderhouden en gerepareerd.
Wat kunnen we doen?
De implementatie van ESPR is geen vanzelfsprekendheid. Daarom is het cruciaal dat milieuorganisaties, herstel- en hergebruiknetwerken en circulaire initiatieven zich blijven mengen in dit debat.
Repair&Share wil het werk van milieuorganisaties R2R Europe, ECOS, RREUSE en EEB kracht bij zetten, door nationaal en regionaal beleidsmakers en producenten aan te sporen en te inspireren tot ambitieuze keuzes. Daarnaast moedigen we burgers aan om hun spullen te herstellen en zo gebruik te maken van hun recht op repareren.