15 jul Businessmodellen voor elektro-herstel
Traject systeeminnovatie: businessmodellen voor elektro-herstel
In het voorjaar van 2024 begeleidde VITO Nexus de partners van het project Herstel Eerst in een ‘verdiepend traject systeemleren’. Doel? Hét grote knelpunt van elektro-herstel onder de loep nemen: het gebrek aan een rendabel businessmodel. Met de werkgroep ‘Herstelpunten en businessmodellen’ gingen we aan de slag om nieuwe oplossingen aan te boren in het herstel-ecosysteem.
Het knelpunt: rendabel herstellen van (klein) elektro
Heel wat elektrotoestellen belanden vandaag op de afvalberg omdat het toestel repareren voor de consument en de hersteller duurder is dan het recycleren. De ecologische winst kan groot zijn als hersteldiensten aanbieden economisch interessanter wordt voor bedrijven en ondernemers. Daarmee kan het voor consumenten betaalbaarder worden.
De verkoopprijs van een nieuw product weerspiegelt vandaag vaak niet de werkelijke ecologische en sociale kost. Dat stimuleert de aankoop van nieuwe producten ten nadele van reparatie. Producten worden nog te weinig ontworpen met het oog op een lange levensduur. Ook dat jaagt de herstelkost de hoogte in: demontage kost veel tijd, er is vaak weinig technische informatie over het product beschikbaar en onderdelen zijn niet altijd eenvoudig te vinden of zijn duur in aankoop. Dit is allemaal nog sterker het geval voor de meest problematische productgroep: het klein huishoudelijk elektro met een lage aankoopprijs. Daarbovenop zijn het wetgevend kader en het fiscaal klimaat vandaag niet altijd even gunstig om circulaire activiteiten de nodige zuurstof te geven.
Naast de financiële drempels spelen nog andere knelpunten een rol. Zo biedt een wegwerpeconomie consumenten weinig stimulansen om zorg te dragen voor hun producten en om zich betrokken te voelen bij de impact ervan op milieu en maatschappij. Er is bovendien een tekort aan herstellers en competenties om te repareren, en de kennis daarvoor zit verspreid doorheen de keten.
Traject voor systeeminnovatie
Dankzij de steun van VLAIO begeleidde VITO Nexus de partners van Herstel Eerst in een systeem-innovatietraject. In twee workshops van 4 uur (in maart en juni 2024) brachten we spelers uit de hele waardeketen van elektro rond de tafel om de knelpunten boven en onder de waterlijn bloot te leggen en dit ‘wicked problem’ beter te begrijpen. Tussen de workshops door gingen Repair&Share, Herwin en VITO aan de slag om het ecosysteem in kaart te brengen en nieuwe, meer wenselijke oplossingen en rollen van stakeholders te verkennen.
Nieuwe pistes voor rendabel elektro-herstel
In de laatste workshop brachten we de inzichten uit het proces samen en kwamen we met het hele partnerschap tot concrete oplossingen en ‘interventies’. Daarmee willen we vanuit de praktijk het bestaande ecosysteem in beweging zetten. De interventies clusteren zich rond drie thema’s:
- Afgedankte elektroproducten zo dicht mogelijk bij de eindgebruiker inzamelen en hem ondersteunen om de juiste keuzes te maken. Toestellen behouden zo maximaal hun waarde, wat de kans op een tweede leven voor de producten vergroot.
- Informatieplatform: data valideren en verzamelen op een (de)centraal platform en zo fabrikanten aanjagen om meer duurzame producten op de markt te brengen
- Een coöperatief businessmodel rond elektro oprichten vanuit een maatschappelijke doelstelling eerder dan vanuit winstmaximalisatie: meer herstelbare producten die lang meegaan op de markt zetten, en de betrokkenheid van consumenten vergroten door hun rol in het ecosysteem te hertekenen.
Uit de eerste twee pistes kwamen een aantal heel concrete ingrepen, die de betrokken partners na afloop van het traject meteen oppikten. Voor de derde piste zijn er vandaag nog weinig aanknopingspunten. Toch vonden we interessante mogelijkheden om verschillende van de knelpunten te integreren en gelijktijdig in beweging te brengen. We starten een verkennend traject binnen Herstel Eerst om de randvoorwaarden en mogelijkheden voor zo’n coöperatief model te onderzoeken.
Voor meer informatie over het leertraject: