PROEFPROJECT
BEWAREND INZAMELEN
PROEFPROJECT
BEWAREND INZAMELEN
Met de proefprojecten ‘bewarend inzamelen’, willen we een nieuwe inzamelingsmethode ontwikkelen voor herbruikbaar klein elektro. We vermijden op die manier dat goede toestellen die op de recyclageparken worden afgedankt rechtstreeks in de afvalstroom belanden. Om dat te bereiken, zetten we met de steun van Recupel samenwerkingen op tussen afvalintercommunales en kringloopcentra voor de inzameling en verwerking van herbruikbare toestellen.
Repair&Share faciliteert de opstart van de proefprojecten en ondersteunt ze om de resultaten te monitoren en waar nodig bij te sturen. Zo ontwikkelen we een ‘best practice’ die opgeschaald kan worden naar alle recyclageparken in Vlaanderen.
De proefprojecten werden opgestart vanuit het project Repair zkt Hub, met steun van Departement Werk en Sociale Economie en de Vlaamse overheid (Circulair Werkt), en worden verdergezet in het Living Lab Herstel Eerst, met steun van het Vlaams Agentschap Innoveren en Ondernemen.
Wat is ‘bewarend inzamelen’?
Met de proefprojecten doen we een interventie op het recyclagepark. Bezoekers die een klein huishoudelijk toestel komen afdanken dat niet kapot is of nog in goede staat is, kunnen het apparaat zorgzaam deponeren in ‘bewarende’ rolkooien in plaats van het weg te gooien in de traditionele palletboxen bestemd voor elektr(on)isch afval.
De kringloopwinkel haalt vervolgens de rolkooien met ingezamelde toestellen op. In de herstelateliers kijken doelgroepmedewerkers ze na en maken ze de apparaten klaar voor hergebruik. Ten slotte belanden de gereviseerde toestellen in de winkel, waar ze met garantie tweedehands worden verkocht aan een nieuwe eigenaar.
Hoe werkt ‘bewarend inzamelen’?
Lopende proefprojecten
Eind 2023 zijn er actieve proefprojecten op 13 recyclageparken in Vlaanderen. In 2024 breidt het project uit naar 27 parken. Dit zijn de huidige samenwerkingen tussen afvalintercommunales en kringloopcentra:
Ecowerf & Kringwinkel Vites: recyclageparken Boortmeerbeek, Haacht
Ecowerf & Kringwinkel Hageland: recyclageparken Begijnendijk, Landen
IOK & Kringwinkel WEB: recyclageparken Hoogstraten, Turnhout
ILVA, IVLA & Kringwinkel Zuid-Oost-Vlaanderen: recyclageparken Herzele, Wortegem-Petegem, Oudenaarde, Brakel / Horebeke
IMOG & De Kringloopwinkel Deltagroep: recyclageparken Harelbeke
IVAGO & Kringwinkel Ateljee: 2 recyclageparken in Gent
Zorgzaam inzamelen en transporteren
Om de waarde van goede toestellen maximaal te behouden tijdens inzameling en transport, hebben we het huidige proces onder de loep genomen. Klein elektro wordt momenteel in zogenaamde ‘boxpallets’ ingezameld. Dit zijn grote recipiënten die gemakkelijk in grote hoeveelheden gevuld kunnen worden en nadien efficiënt getransporteerd worden naar de recyclagebedrijven.
Toestellen worden echter veelal in de boxen ‘gegooid’, waardoor ze meteen stuk gaan en hun (hergebruik)waarde verliezen. Mocht een toestel dan toch al zorgzaam in de box geplaatst zijn, komen er zoveel toestellen bovenop dat de kans op schade groot is. In zo’n grote hoop toestellen raken bovendien de apparaten, accessoires en onderdelen door elkaar, wat het moeilijk maakt om een toestel na inzameling in zijn geheel weer boven water te krijgen.
Foto credits: Recupel
Om toestellen een kans op een tweede leven te geven, willen we vermijden dat ze in de grote boxpallets belanden. Daarvoor selecteerden we een geschikt recipiënt dat het midden houdt tussen zorgzame inzameling enerzijds en efficiënt transport anderzijds: een nestbare rolcontainer met verschillende stapelniveau’s.
Goede selectie van herbruikbare toestellen
Naast het behouden van de waarde van de toestellen door zorgzame inzameling en transport, is ook een kwalitatieve selectie van herbruikbare toestellen nodig om de kans op een tweede leven te maximaliseren. Een aantal selectiecriteria voor hergebruik zijn:
- Het toestel werkt nog
- Het is nog volledig (alle onderdelen en accessoires zijn aanwezig)
- Het is in goede staat (geen grote beschadigingen, relatief schoon)
Daarnaast speelt de verkoopbaarheid van het toestel in de kringloopwinkel ook een rol, bijvoorbeeld bepaalde types toestellen of merken waar meer vraag naar is dan andere.
Verschillende partijen dragen bij aan een kwalitatieve selectie van de toestellen. Het communicatiemateriaal van Recupel laat de bezoeker op het recyclagepark weten dat een nog werkend toestel in de rolkooien geplaatst kan worden. Daarnaast kan de parkwachter de bezoeker ondersteunen om de beste keuze te maken. Dit lukt het beste wanneer de parkwachter zich betrokken voelt bij het proefproject en wanneer die voldoende is geïnformeerd over welke toestellen in aanmerking komen voor hergebruik. Tot slot kunnen medewerkers van het kringloopcentrum op het recyclagepark nog een laatste (de)selectie van toestellen uitvoeren en de niet-herbruikbare apparaten uit de kar verwijderen vooraleer ze te transporteren. Door een kleine inspanning van alle spelers in de keten, wordt de kwaliteit van de toestellen die bij de kringloopcentra binnenkomen het grootst.
Wat is het potentieel?
In 2022 gooiden we in Vlaanderen meer dan 27.700 ton aan kleine elektrische apparaten weg. Dat zijn ongeveer 17 miljoen toestellen (meer info en cijfers voor België: zie jaarverslag Recupel). Zo’n 50% daarvan werd ingezameld op de recyclageparken.
Aangezien de ingezamelde toestellen nu rechtstreeks naar recyclage gaan, weten we vandaag niet hoeveel procent hiervan nog potentieel herbruikbaar is. Als we de aantallen hierboven bekijken, zien we echter dat een kleine ingreep in dit proces al snel een enorme winst kan betekenen.
Uit de lopende proefprojecten blijkt dat - wanneer alle factoren goed zitten - tot 30% van de ‘bewarend ingezamelde’ apparaten die in de rolkooien belanden, een tweede leven krijgen in de kringloopwinkel.
In 2023 waren er 13 recyclageparken in Vlaanderen aan de slag met een proefproject bewarend inzamelen. In 2024 breiden de pilots uit tot 27 parken. Vlaanderen telt in totaal ruim 300 recyclageparken. Deze worden beheerd door een 30-tal afvalintercommunales, die instaan voor de afvalverwerking in hun werkingsgebied (meer info: zie website van Interafval). Daarnaast zijn er een 30-tal kringloopcentra, die instaan voor het hergebruik van goederen in hun verzorgingsgebied. Sommige kringloopcentra hebben een gespecialiseerd hergebruikcentrum voor elektro-herstel, sommige voeren enkel een zogenaamde ‘stekkertest’ uit voor elektrische toestellen, en andere voeren geen elektro-herstelactiviteiten uit.
Foto credits: Recupel
Doelstellingen ‘bewarend inzamelen’
De kans op hergebruik vergroten voor kleine elektrische toestellen die worden afgedankt op recyclageparken in Vlaanderen, vanuit de meest duurzame R-strategie (Re-use > Recycle)
Bewustwording bij consumenten realiseren door alternatieven aan te bieden voor het weggooien van hun bruikbare elektro toestellen én hen te activeren om voor hergebruik te kiezen op recylageparken.
Partnerschappen tussen afvalintercommunales, kringloopcentra en Recupel versterken om op lange termijn samen meer hergebruik van elektro te realiseren.
Ontdekken welke factoren het succes van het ‘bewarend inzamelen’ beïnvloeden, bv. de plaats van de rolkooien, het communicatiemateriaal, de ondersteuning van de parkwachters, de afspraken tussen intercommunales en kringloopwinkels, het volume en de kwaliteit van de ingezamelde toestellen,…
Opstarten van nieuwe pilootprojecten door samenwerkingen tussen afvalintercommunales en kringloopcentra op te zetten én door uitbreidingen naar nieuwe recyclageparken te ondersteunen.
Communiceren over het concept van bewarend inzamelen, de lopende proefprojecten en de voordelen ervan voor meer hergebruik.
Monitoring en evaluatie
Om het succes van de lopende pilots te evalueren, meten we op regelmatige tijdstippen de output ervan. Elk kringloopcentrum formuleert voor zichzelf per recyclagepark een target voor de inzameling en verkoop van de toestellen die via bewarend inzamelen verwerkt worden. Aan de hand van een monitoring-template houden ze de tussentijdse resultaten bij, zodat het proefproject tussendoor eventueel kan worden bijgestuurd. Ook vullen ze gericht een aantal gegevens in voor enkele parameters die de resultaten beïnvloeden. Zo krijgen we stelselmatig meer inzicht in de factoren die bijdragen tot het succes van de proefprojecten.
Interesse om een proefproject te starten?
Vertegenwoordig jij een afvalintercommunale of kringloopcentrum, en heb je interesse in het project? Stuur een mailtje naar Charlotte Vanhoutte via charlotte@repairshare.be.
Nieuws over ‘bewarend inzamelen’
